Gelukkig gaat het in het leven om meer dan werk

Meer dan werk alleen

Zingevingsvragen zijn vaak ‘trage vragen’, dat wil zeggen dat er meestal niet direct een antwoord op is. Het kan zijn dat we maar een deel van wat belangrijk voor ons is in ons werk vinden. We hebben bijvoorbeeld een vast contract of een goed inkomen en leuke collega’s, maar voelen ons niet erg van betekenis door ons werk. Gelukkig gaat het in het leven om meer dan werk en kunnen we betekenis of een persoonlijk doel ook buiten ons betaalde werk vinden. Werk zien wij trouwens breder dan alleen betaald werk; vrijwilligerswerk, het huishouden doen, kinderen opvoeden of mantelzorg is werk. Ook hierin kunnen we veel betekenis vinden.

Zin krijg je als je geeft

Het leuke en bijzondere van zingeving is, is dat we het krijgen als we geven. Zingeving heeft wederzijdsheid in zich. Zodra we ons inzetten voor een ander, voor een betere wereld, voor het milieu, voor dieren of voor wat voor doel dan ook, ervaren we zin. Dat blijkt telkens weer uit onderzoek naar zingeving. Dat géven hoeft trouwens niet iets heel groots te zijn, het kan zo klein zijn als een glimlach naar een voorbijganger. Als we waardering naar een collega uitspreken, doet dat ook iets met ons. Als we een ander helpen, wordt ons werk (en leven) zinvoller. Dat maakt meteen duidelijk waarom beroepen waarin anderen helpen, zoals de zorg of het onderwijs, vaak als zinvol worden ervaren. Het maakt ook duidelijk waarom het zo frustrerend is als we in zo’n beroep meer met administratie bezig zijn dan met het helpen van een ander. Hier ligt een zingevingsvraag voor werkgevers. Zorg dragen voor een goede werkomgeving, aandacht voor wat mensen nodig hebben en verlagen van werkdruk zijn zaken die op het bordje van werkgevers liggen. Een cursus mindfulness of coaching aanbieden is niet voldoende en legt de verantwoordelijkheid alleen bij werknemers. Zin ontstaat als we geven, dat geldt ook voor werkgevers.

De toekomst van werk

Hoe bereiken we een arbeidsmarkt waar iedereen zin in het werk kan ervaren? Volgens ons begint verandering met bezorgdheid en frustratie. Die geluiden zijn er al: een stijgend aantal mensen met een burn-out, jonge mensen die alleen nog maar een baan willen bij een organisatie die geen schade toebrengt aan het milieu, een miljoen mensen die niet mee kunnen doen en op een uitkering aangewezen zijn, platforms die de inkomsten afromen van vakmensen en bedrijven die de werkelijke waarde maken, mensen die niet kunnen bestaan van één baan en onvrijwillig zelfstandigen die geen arbeidszekerheid hebben. Voor veel mensen is werk helemaal niet zingevend.

Wat we nodig hebben is een stapje terug en zien wat werkelijk van waarde is: een arbeidsmarkt waar iedereen het gevoel kan hebben iets waardevols bij te dragen én waar we naar elkaar omkijken. Organisaties kunnen beginnen met hun medewerkers twee vragen te stellen. De eerste is: heb jij het gevoel dat jouw werk ertoe doet? En twee: merk jij voldoende dat jij ertoe doet? We voorspellen dat dit zinvolle gesprekken worden. Daarnaast kunnen werkgevers zorgen voor arbeidsomstandigheden waarin mensen kunnen floreren, zonder alles op het bordje van de werknemer te leggen. Zelfregie, een eigenschap die tegenwoordig van iedere medewerker wordt verwacht, werkt alleen als er iets meer te regisseren valt dan alleen de eigen houding van die medewerker.

Door flexibilisering, automatisering en globalisering zal de arbeidsmarkt volop in beweging blijven de komende jaren. Om daar mee om te kunnen gaan hebben we elkaar nodig; werkgevers, werknemers en zelfstandigen. In gesprek blijven over wat zinvol is en wat niet, is een voorwaarde om werk geen broedplaats van frustratie te laten zijn, maar een bron voor een zinvol leven.

Door: Heidi Jansen, kerndocent