Frits-de-Lange

Waar kom jíj ‘s ochtends je bed voor uit?

Toen ik nog student was kon je mij er ‘s nachts wakker voor maken. Ik deed niets liever dan een boom opzetten over de zin en zinloosheid van het leven. Later, toen ik als docent masterscripties ging begeleiden, noemde ik juist die vraag als hét voorbeeld voor een foute onderzoeksvraag. ‘Wat is de zin van het leven?’ Het is immers een onmogelijke vraag, die niet in theorie te beantwoorden is. Alleen al het wetenschappelijk concept Meaning in Life (MiL) is een veelkoppig monster. Een onderzoeker telde wel 54 definities.  

Beter is het om de zinvraag in stukjes breken tot: wat maakt jouw leven zinvol? Of nog dichter bij jezelf: wat maakt een dag voor mij tot een goede dag? Ook daar kun je nog lekker over filosoferen. Maar ik neem voor mezelf daarbij zelf steeds vaker theoretisch de binnenbocht: Waarvoor kom ik mijn bed ’s ochtends uit? Dat is voor mij de zinvraag teruggebracht tot zijn lijfelijke essentie. 

Hij wordt cruciaal als de wekker ‘s morgens alleen gaat omdat je van alles moet, maar eigenlijk niks meer wilt. Als naar je werk moet, de kinderen naar school moeten, de hond moet worden uitgelaten. Je zingeving verschrompelt en verdampt als je zo op de automatische piloot functioneert of ’s ochtends het liefst de dekens weer over je heen wil trekken. Omdat er niets meer is waarvoor je in beweging komt omdat jíj het wilt.  

Bewegen is leven 

Leven is in beweging zijn, bewogen worden, in beweging zetten. Zelfs onze meest spirituele ervaringen van zinvol- of zinloosheid verwoorden we nog sensomotorisch, als lichamen-in-beweging: ik kan geen kant meer op, ik loop vast, ik zie weer een weg voor me, ik kan weer vooruit. We vergeten gemakkelijk hoe lijfelijk we zijn en worden dan wandelende hoofden op steeltjes. Maar zingeving is niet alleen iets voor piekerende volwassenen. We hebben het ooit als peuter met vallen en opstaan aangeleerd.  

Zolang je zin hebt om de ene stap voor de andere te willen zetten heb je een zinvol leven. Als je bij de pakken neer gaat zitten, niet meer. Kenmerk van een burn out of depressie is ook niet zozeer de somberheid, als wel de inertie, de bewegingsloosheid. Je bent niet meer vooruit te branden. 

Help elkaar ontdekken 

Door zingeving zo lijfelijk te verstaan, worden me twee dingen steeds indringender duidelijk: allereerst dat het hebben van een al dan niet zinvol leven alles te maken heeft met van betekenis zijn. Voor wie of wat doe jij er echt toe? Wie wacht er op jou? Werk je in een organisatie waaraan jij een uniek steentje bijdraagt? Ook wordt me steeds duidelijker dat je elkaar geen zin kunt aanpraten. Wat je wel kunt doen is elkaar helpen ontdekken of er iets is waar we ten diepste voor gáán

Frits-de-Lange

Over Frits de Lange

Frits de Lange (1955) is docent van de leergang Mentor Zingeving bij Emmius, onderzoeker, schrijver en spreker. Hij was tot 2021 hoogleraar ethiek aan de Protestantse Theologische Universiteit, vestiging Groningen. Hij publiceerde veel over maatschappelijke en existentiële vragen rondom levensloop en ouder worden. Zijn lijfspreuk: ‘Don’t put all your eggs in one basket.’